Stanisław Gorczyca (ur. 1900)

Wojsko i służby mundurowe

Stanisław Gorczyca, znany pod pseudonimem „Stanisław Bartosik”, urodził się 9 listopada 1900 roku w Będzinie. Jego życie i działalność są ściśle związane z historią Polski, zwłaszcza w kontekście wojskowym.

W trakcie swojej kariery wojskowej otrzymał Krzyż Walecznych, co wskazuje na jego heroiczne działania oraz odwagę na polu bitwy. Warto jednak zaznaczyć, że w późniejszym czasie został pozbawiony stopnia porucznika w piechocie Wojska Polskiego, co podkreśla złożoność jego losów.

Życiorys

Stanisław Gorczyca przyszedł na świat w Będzinie 9 listopada 1900 roku, jako syn Franciszka i Marii. Jego życie wojskowe zaczęło się 26 czerwca 1917, kiedy to wstąpił do Legionów Polskich. Tam przydzielono go do 8. kompanii 3 pułku piechoty, w której ostatni raz odnotowany był jako szeregowiec 21 stycznia 1918. W międzyczasie awansował na kaprala, a 11 maja 1918 wziął udział w bitwie pod Kaniowem, podczas której dostał się do niewoli niemieckiej i został deportowany do Meklemburgii.

Po uwolnieniu, 15 września 1919, związał się z Wojskiem Polskim, walcząc w 24 pułku piechoty przeciwko bolszewikom. Wyróżnił się jako dowódca plutonu 7. kompanii w nocy z 22 na 23 listopada 1919, w trakcie ataku na nieprzyjacielską baterię pod Morkowszczyzną, stale na północ od Dzisny. Za ten odważny czyn, 28 czerwca 1920, porucznik Michał Chroł-Frołowicz przygotował wniosek o odznaczenie go orderem „Virtuti Militari”. W tym czasie Stanisław Gorczyca, będąc sierżantem, pełnił rolę szefa 7. kompanii 24 pp. Wniosek zyskał poparcie ówczesnego dowódcy jednostki, majora Karola Patera, dowódcy IV Brygady, pułkownika Bolesława Jaźwińskiego oraz dowódcy 2 Dywizji Legionów, pułkownika Michała Żymierskiego. Warto dodać, że 4 grudnia 1920 wniosek trafił do Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza, gdzie pozostał nierozpatrzony do 1 grudnia 1924.

Po zakończeniu działań wojennych, Gorczyca postanowił pozostać w wojsku jako podoficer zawodowy i kontynuował służbę w 24 pp w Łucku. AWarszawośliwie awansował na chorążego, a później na porucznika, z datą starszeństwa na 1 czerwca 1921, zajmując 199. lokatę w korpusie oficerów piechoty.

19 czerwca 1922, kapitan Leopold Slizowski, działając na podstawie upoważnienia dowódcy 24 pp, podpułkownika Stanisława Kalabińskiego, odebrał z Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza Krzyż Orderu Virtuti Militari nr 7225 dla chorążego Stanisława Gorczycy. Po niespełna roku, 20 marca 1923, zastępca dowódcy Okręgu Korpusu Nr II, generał brygady Władysław Bejnar, zwrócił się z prośbą o unieważnienie legitymacji do noszenia tego orderu, zgłaszając, że sierżant Gorczyca zagubił dokument 5 lutego 1923 w Łucku. Wkrótce kapitan Karol Jan II Stańczyk podjął formalności związane z tym unieważnieniem, a 6 lipca 1923 rozpoczęto postępowanie wyjaśniające w sprawie właściwego przyznania orderu.

W 1924 roku Prokuratura przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr II w Lublinie wszczęła dochodzenie w związku z podejrzeniem, że porucznik Gorczyca nosił order nadany innemu Stanisławowi Gorczycy, który był urodzony w Białobrzegach. Raport z postępowania wyjaśniającego, który przygotował szef Biura Kapituły Orderu Virtuti Militari, major Adolf Maciesza, potwierdził, że Gorczyca otrzymał odznaczenie w wyniku pomyłki. Dodatkowo, ujawniono, że w rejestrze jego służby w Legionach Polskich były nieprawdziwe informacje.

W listopadzie 1925 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Kowlu zajął się sprawą dotyczącą uprawnień do noszenia Krzyża Orderu Virtuti Militari nr 7225. Późniejszy wyrok Wojskowego Sądu Okręgowego Nr II w Lublinie zakończył się skazaniem Gorczycy, co skutkowało kara więzienia i zwolnieniem z czynnej służby wojskowej. W latach 30. XX wieku Gorczyca osiedlił się w Kowlu przy ul. Kościuszki 26b, gdzie 15 marca 1937 roku Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił jego wniosek o nadanie tego odznaczenia z powodów negatywnej opinii.

Mimo prowadzonych dochodzeń, brakowało w aktach jednoznacznych informacji mówiących o ocenie jego przebiegu służby w Legionach Polskich. Podpułkownik Kalabiński, w piśmie skierowanym do Dowództwa 27 Dywizji Piechoty, wskazał jednak na daty związane z jego służbą, podając, iż rozpoczął ją 15 września 1914 roku w II batalionie 3 pułku piechoty Legionów Polskich, a zgodnie z informacjami, ranny 15 czerwca 1915 roku w bitwie pod Rarańczą, musiał powrócić do służby od połowy lipca tego samego roku.

Przypisy

  1. a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 16.12.2022 r.]
  2. a b c d Kolekcja ↓, s. 22.
  3. Kolekcja ↓, s. 24.
  4. a b Kolekcja ↓, s. 46.
  5. Kolekcja ↓, s. 40, 44.
  6. Kolekcja ↓, s. 9.
  7. Kolekcja ↓, s. 5.
  8. Kolekcja ↓, s. 6.
  9. Kolekcja ↓, s. 7.
  10. Kolekcja ↓, s. 8.
  11. Kolekcja ↓, s. 12.
  12. Kolekcja ↓, s. 8, 12, 13.
  13. Kolekcja ↓, s. 5, 8.
  14. Kolekcja ↓, s. 8–10.
  15. Kolekcja ↓, s. 26.
  16. Kolekcja ↓, s. 50, 51.
  17. Kolekcja ↓, s. 52.
  18. a b c Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 182.
  19. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. XIV.
  20. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. XIV, 405.

Oceń: Stanisław Gorczyca (ur. 1900)

★★★★★
Średnia ocena:4.69 Liczba ocen:13