Józef Zbiróg

---

Życiorys

Józef Zbiróg, pochodzący z Będzina, był niezwykle utalentowanym aktorem. Urodził się w rodzinie, której tradycje sięgają rzemiosła – jego ojciec, Bolesław, pełnił rolę kowala w tym mieście. Rodzina mieszkała przy ul. Małobądzkiej 83. Edukację rozpoczął w I Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Będzinie. W 1953 roku z ogromnym sukcesem ukończył krakowską Państwową Szkołę Aktorską, co otworzyło mu drzwi do kariery artystycznej.

Na przestrzeni swojej kariery Zbiróg wystąpił w około 200 rolach teatralnych oraz około 30 rolach filmowych. Jego debiut filmowy miał miejsce w 1956 roku, kiedy to zagrał rolę Zołzikiewicza w głośnym filmie „Szkice węglem”, którego premiera odbyła się w 1957 roku. Przez wiele lat był związany z Teatrem im. S. Jaracza w Łodzi, gdzie pracował aż do 2008 roku, kiedy to przeszedł na emeryturę.

Poza działalnością aktorską, Józef Zbiróg miał także okazję zaprezentować swoje umiejętności malarskie. W Poznaniu odbyły się dwie wystawy jego dzieł, które dotknęły różnych aspektów sztuki wizualnej.

Życie prywatne

Józef Zbiróg był małżonkiem niezwykle utalentowanej aktorki Barbary Wałkówny-Zbiróg, a także dumnym ojcem uzdolnionej artystki, Justyny Zbiróg.

Uroczystości związane z ostatnim pożegnaniem aktora miały miejsce 17 kwietnia 2009 roku w Łodzi. Jego grób znajduje się w zacnej alei zasłużonych na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi, przy ulicy Smutnej.

Teatr

Józef Zbiróg miał zaszczyt pracować w wielu renomowanych teatrach, przyczyniając się do rozwoju polskiej sztuki teatralnej. Jego działalność obejmowała różnorodne instytucje teatralne, w których pełnił różnorodne funkcje.

• Teatr Wybrzeże w Gdańsku w latach 1953–1954,
• Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach w latach 1954–1956,
• Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach w latach 1956–1960,
• Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi w latach 1960–1971,
• Teatr Nowy w Łodzi w latach 1971–1975,
• Teatr Powszechny w Łodzi w latach 1975–1980,
• Teatr Nowy w Łodzi w latach 1980–1986,
• Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie jako Dyrektor Naczelny w latach 1986–1990,
• Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi od 1990 roku.

Wszystkie te doświadczenia wpłynęły na bogatą karierę artystyczną Zbiróga, który pozostawił trwały ślad w polskiej kulturze teatralnej.

Role teatralne

Józef Zbiróg miał okazję wystąpić w wielu znaczących rolach teatralnych, które wzbogaciły polski repertuar teatralny. Wśród jego najważniejszych osiągnięć znajdują się:

• Udział w spektaklu „Uciekła mi przepióreczka” S. Żeromskiego, w reżyserii J.T. Byrsej – Przełęcki,
• Rola Jana w „Fantazym” J. Słowackiego, wyreżyserowanym przez T. Kubalskiego,
• Interpretacja postaci Konrada w dramacie „Wyzwolenie” S. Wyspiańskiego, w reżyserii J. Wyszomirskiego,
• Wcielenie się w Raskolnikowa w „Zbrodni i karze” F. Dostojewskiego, również pod kierownictwem J. Wyszomirskiego,
• Oktawian w „Cezarze i Kleopatrze” C.K. Norwida, reżyserowany przez J. Krasowskiego,
• Azdak w „Kaukaskich kredowych” B. Brechta, w reżyserii J. Grzegorzewskiego,
• Postać Givoli w „Karierze Artura Ui” B. Brechta, w reżyserii F. Żukowskiego i B. Jaklicza,
• Kolumb w „Kolumbach” R. Bratnego, w reżyserii A. Hanuszkiewicza,
• Rabinius w „Dialogus de pasione”, w reżyserii K. Dejmka,
• Prokurator w „Wilkach w nocy” T. Rittnera, pod kierunkiem J. Zegalskiego,
• Kombatant w „Operetce” W. Gombrowicza, w reżyserii K. Dejmka,
• Kreon w „Antygonie” Sofoklesa, również pod własną reżyserią,
• Poeta w „Białowłosej”, w reżyserii H. Czyża, granym w Teatrze Wielkim w Łodzi,
• Student w „Krakowiakach i Góralach” W. Bogusławskiego, również w reżyserii F. Żukowskiego, w Teatrze Wielkim w Łodzi.

Ważne reżyserie

Józef Zbiróg zasłynął w polskim teatrze dzięki swoim niezwykłym inscenizacjom, które na trwałe wpisały się w literacką historię. Jego prace obejmują wiele znakomitych dzieł, w tym:

• Poemat otwarty T. Różewicza, wystawiony w Teatrze Nowym w Łodzi,
• Wielki testament F. Villona, prezentowany w Teatrze na Woli w Warszawie,
• Tristan i Izolda J. Bediera.

Jego spektakle wyróżniają się nie tylko grą aktorską, ale także głębią interpretacji.

Filmografia

Filmografia Józefa Zbiróga obejmuje szereg różnorodnych ról, które zdobyły uznanie w polskiej kinematografii. Poniżej przedstawiam zestawienie jego występów filmowych:

• Szkice węglem, reż. A. Bohdziewicz – Zołzikiewicz,
• Jadą goście jadą…, reż. A. Trzos – Celnik,
• Gdzie jest generał…, reż. T. Chmielewski – Radiotelegrafista niemiecki,
• Kapitan Sowa na tropie, reż. S. Bareja – Pasternak, właściciel „Kliniki lalek”,
• Pierwszy pawilon, reż. J. Majewski – Komendant David Holly,
• Piekło i niebo, reż. S. Różewicz – Diabeł,
• Stawka większa niż życie,
• Doktor Ewa, reż. H. Kluba – Doktor Bigoń,
• Czarne chmury, reż. A. Konic – Oficer rajtarów,
• Kiedy byliśmy mali, reż. J. Kędzierzawska – Ojciec,
• 1974: Siedem stron świata (odc. 6),
• Daleko od szosy (1976), reż. Z. Chmielewski – kierownik warsztatów samochodowych w MPK (odc. 7),
• Śmierć prezydenta, reż. J. Kawalerowicz – Stanisław Łańcucki, poseł komunistyczny,
• Do krwi ostatniej…, reż. J. Hoffman – Delegat ambasady,
• 1979: Do krwi ostatniej (serial), reż. J. Hoffman – Delegat ambasady polskiej w Krasnojarsku,
• Lekcja martwego języka, reż. T. Chmielewski – Trau,
• 1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy – ambasador Rosji w Berlinie (odc. 6),
• Znachor, reż. J. Hoffman – Prokurator,
• Pensja pani Latter, reż. S. Różewicz – Inspektor szkoły,
• Wierna rzeka, reż. T. Chmielewski – Powstaniec,
• Kobieta w kapeluszu, reż. S. Różewicz – Dyrektor teatru,
• Adam i Ewa – Franciszek Werner, niewidomy rzeźbiarz, dziadek Bogdana,
• Plebania,
• Inland Empire, reż. D. Lynch – Darek.

Nagrody i odznaczenia

W dorobku artystycznym Józefa Zbiróga znajduje się wiele prestiżowych wyróżnień, które świadczą o jego talencie i zaangażowaniu.

• nagroda za cykl akwareli Osty,
• nagroda za autoportret,
• złoty Krzyż Zasługi,
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Grand Prix na Festiwalu w Kaliszu za rolę Azdaka w Kaukaskim Kredowym B. Brechta w reż. J. Grzegorzewskiego.

---

Oceń: Józef Zbiróg

---