Elżbieta Morawiec, właściwie znana jako Elżbieta Agnieszka Morawiec-Węgrzyn, urodziła się 5 października 1940 roku w Będzinie. Niestety, odeszła 10 listopada 2022 roku, pozostawiając po sobie znaczący ślad w polskiej kulturze. Była ona nie tylko uznawana za wybitną krytyczkę teatralną i literacką, ale również publicystkę oraz tłumaczkę.
W latach 1970–1990 pełniła funkcję kierownika literackiego w różnych renomowanych teatrach. Wśród nich znalazły się Teatr Polski we Wrocławiu, Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, warszawskie Teatr Studio, oraz poznański Teatr Ósmego Dnia. Jej działalność w tych placówkach w znaczący sposób przyczyniła się do rozwoju sztuki teatralnej w Polsce.
Warto także podkreślić, że Elżbieta Morawiec była członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz aktywnie uczestniczyła w życiu literackim jako członek kapituły Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza w latach 2005–2014. Jej wkład w kulturę polskiego teatu oraz literatury z pewnością zasługuje na pamięć i uznanie.
Życiorys
Elżbieta Morawiec ukończyła studia w zakresie filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doctorat z teatrologii obroniła w 1982 roku na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jej debiut literacki miał miejsce w 1966 roku na łamach dwutygodnika Teatr. W latach 1970–1981 była członkiem redakcji Życia Literackiego.
W okresie stanu wojennego Elżbieta była współzałożycielką Miesięcznika Małopolskiego, a także współpracowała z wieloma pismami, takimi jak brulion, Kultura Niezależna i Świat. Regularnie publikowała szkice oraz recenzje teatralne w czasopismach: Dialog, Kultura, Odra, Teatr, Théâtre en Pologne oraz Życie Literackie. Równocześnie pełniła funkcję redaktora miesięcznika Arcana, a dla „Naszego Dziennika” pisała na tematy związane z szeroko pojętymi problemami społeczno-politycznymi.
Od 26 lutego 1979 roku, aż do 22 lutego 1989, była kontrolowana przez Służbę Bezpieczeństwa z powodu „prezentowania negatywnej postawy politycznej oraz inspirowania wrogich akcji”, co zostało zapisane w Kwestionariuszu Ewidencyjnym pod kryptonimem „Literat”.
W roku 1990 Elżbieta Morawiec zasiadała jako radna Miasta Krakowa I kadencji, reprezentując Krakowski Komitet Obywatelski. Pracowała w Komisji Kultury i Ochrony Zabytków oraz Komisji ds. Współpracy z Zagranicą i Współpracy z Gminami. Z dniem 20 grudnia 1990 roku zrzekła się mandatu radnej. W 2001 roku bez powodzenia kandydowała do Sejmu w okręgu krakowskim z listy Prawa i Sprawiedliwości, uzyskując 1181 głosów.
Niestety, zmarła 10 listopada 2022 roku, a jej pogrzeb odbył się 18 listopada 2022 na cmentarzu w Mieroszowie (województwo dolnośląskie).
Odznaczenia
Elżbieta Morawiec otrzymała liczne wyróżnienia za swoje osiągnięcia oraz wkład w rozwój kultury i społeczeństwa. Poniżej przedstawiamy listę jej odznaczeń:
- nagroda Polcul Foundation (1990),
- złoty Krzyż Zasługi (2011),
- medal „Niezłomnym w słowie” (2011),
- Krzyż Wolności i Solidarności (2022),
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2017),
- medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2022).
Twórczość
Elżbieta Morawiec jest autorką wielu znaczących dzieł literackich, które w pełni odzwierciedlają jej głęboką refleksję nad sztuką i kulturą. Oto przegląd jej najważniejszych publikacji:
- Józef Szajna (monografia, wespół z Jerzym Madeyskim), Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1974,
- Mitologie i przeceny, Warszawa, Czytelnik, 1982, ISBN 83-07-00614-7,
- Powidoki teatru, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1991, ISBN 83-08-02396-7,
- Seans pamięci: szkice o dramacie i teatrze, Kraków, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1996, ISBN 83-85845-60-7,
- Małe lustra albo długi cień PRL-u, Kraków, Wydawnictwo Arcana, 1999, ISBN 83-86225-42-4,
- Jerzy Grzegorzewski. Mistrz światła i wizji, Kraków, Wydawnictwo Arcana, 2006, ISBN 83-89243-98-9,
- Stanisław Wyspiański: myśli i obrazy, Olszanica, Bosz, 2008, ISBN 978-83-89747-86-0,
- Nadzieja, świat i krętacze, Kraków, Arcana, 2011, ISBN 978-83-60940-65-5.
Każda z tych książek wnosi coś unikalnego do kręgu polskiej literatury i sztuki, pokazując różnorodność tematów, którymi zajmuje się autorka.
Przekłady
Elżbieta Morawiec jest autorką wielu ważnych prac naukowych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje dzieło pod tytułem „Wielkie mocarstwa wobec Polski – od Wersalu do Jałty, 1919–1945”, które zostało napisane we współpracy z Janem Karskim. Publikacja ta ukazała się po raz pierwszy w Krakowie w 1989 roku, wydana przez Oficynę Literacką.
Książka ta doczekała się kilku wydań: drugiego, które opublikowano w Warszawie przez Państwowy Instytut Wydawniczy w 1992 roku, a także trzeciego, wydanego w Lublinie przez Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w 1998 roku. Każda z wersji zawiera cenne analizy i przemyślenia dotyczące powojennej sytuacji Polski oraz jej relacji z potęgami światowymi.
Przypisy
- W Mieroszowie pochowano zmarłą w Krakowie Elżbietę Morawiec. Rodzinie przekazano Krzyż Wolności i Solidarności oraz Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Instytut Pamięci Narodowej, 18.11.2022 r. [dostęp 16.11.2022 r.]
- Zmarła Elżbieta Morawiec [online], Instytut Książki, 14.11.2022 r. [dostęp 16.11.2022 r.]
- BogdanB. Gancarz, Kraków. Nie żyje Elżbieta Morawiec [online], krakow.gosc.pl, 13.11.2022 r. [dostęp 16.11.2022 r.]
- M.P. z 2023 r. poz. 37
- M.P. z 2017 r. poz. 328
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17.08.2011 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2011 r. nr 107, poz. 1080)
- Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 26.09.2001 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 23.09.2001 r.
- Uchwała nr III/22/90 Rady Miasta Krakowa z dnia 06.07.1990 r. w sprawie powołania Komisji Rady.. bip.krakow.pl, 06.07.1990 r.
- Uchwała nr LII/358/92 Rady Miasta Krakowa z dnia 15.05.1992 r. w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatów radnych i uzupełnienia składu Rady.. bip.krakow.pl, 15.05.1992 r.
- Skład Kapituły. Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza, 2013. [dostęp 07.01.2015 r.]
- Geneza Małopolski Obywatelskiej. mko1989.info. [dostęp 30.03.2012 r.]
- Katalog osób „rozpracowywanych” przez organa bezpieczeństwa państwa komunistycznego [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 31.03.2012 r.]
- Medal Niezłomnym w Słowie. 13-grudnia.pl. [dostęp 31.03.2012 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Tadeusz Kubalski | Krystyna Stolarska | Jadwiga Migowa | Jan Gwalbert Olszewski | Józef Zbiróg | Zygmunt Honiek | Mieczysław Litwiński | Cezary Chlebowski | Jerzy Kosałka | Stanisław Wygodzki | Anna Maria Staśkiewicz | Patryk Kumór | Monika Jarosińska | Liliana Ochmańska | Samuel Cygler | Łukasz Henel | Stefan Dousa | Henryk Barenblat | Mariusz Wawrzyńczyk | Wojciech KalarusOceń: Elżbieta Morawiec