Cezary Chlebowski

---

Pochodzenie

Jego dziadek, Antoni Chlebowski, pochodził ze szlachty kieleckiej z okolic Jędrzejowa i nosił herb Poraj. Urodzony w 1872 roku, Antoni był związany z działalnością studencką w Krakowie. W 1905 roku, będąc studentem pedagogiki, został relegowany z Uniwersytetu Jagiellońskiego, co było efektem jego zaangażowania się w krakowski ruch studentów. Dzięki wsparciu dziedziców Grodźca, rodziny Ciechanowskich, znalazł schronienie w tej miejscowości.

Antoni dołożył wszelkich starań, aby w osiedlu górniczym zwanym „Pekin” została wybudowana szkoła, a po jej ukończeniu w 1909 roku objął funkcję kierownika tej placówki, którą pełnił aż do swojej śmierci w 1917 roku.

Helena Chlebowska, jego żona, urodzona jako Kołaczyńska i nosząca herb Ślepowron, urodziła się w 1876 roku. Helena była odpowiedzialna za prowadzenie domu i wychowanie ich trójki dzieci: Heleny (urodzonej w 1900 roku), Zygmunta (1902–1988) oraz Marii (1911–1979). Syn, Zygmunt, późniejszy ojciec Cezarego, pracował jako urzędnik w Kopalni „Grodziec”.

Dziadek ze strony matki, Jan Szwaja, urodzony w 1878 roku, pełnił rolę podoficera I Brygady Legionów i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Jego profesja obejmowała pracę jako maszynista pociągów specjalnych na kolei. Z kolei żona Jana, Franciszka, z domu Bednarek, była znana jako krawcowa oraz akuszerka. W latach 1911–1955 była zaangażowana w odbieranie około 3 tysięcy porodów.

Wspólnie, Jan i Franciszka mieli czworo dzieci, z których najstarsza była Aniela, matka Cezarego, urodzona w 1905 roku. Kolejnymi członkami rodziny byli: Teofil, urodzony w 1909 roku i ojciec Moniki Szwai, Edward, lotnik, który zginął młodo w 1938 roku oraz Teodozja, najmłodsza córka, która przyszła na świat w 1914 roku.

Dzieciństwo i młodość: wojna i sabotaż, harcerstwo i edukacja

Przed i w czasie II wojny światowej

W latach 1935–1939 Cezary Chlebowski zdołał zakończyć pięć klas szkoły powszechnej. Już w 1936 roku, wstępując do skautów, zdobył tytuł zucha, a później został harcerzem, osiągając stopień młodzika. Gdy wybuchła II wojna światowa, kontynuował naukę, biorąc udział w tajnych kompletach, które umożliwiały edukację w trudnych warunkach. W listopadzie 1939 roku, wspólnie z zastępem harcerskim, brał udział w akcji ratunkowej, zakopując cenne książki biblioteki Polskiej Macierzy Szkolnej przed ich zniszczeniem przez członków Hitlerjugend.

W 1941 roku, po ukończeniu 13 lat, rozpoczął pracę w warsztatach elektrycznych Szlenka, gdzie zetknął się z działalnością sabotażową. Jednak tragiczne wydarzenia z 22 lipca 1942 roku, gdy cała jego rodzina została wysiedlona z Grodźca i wygoniona na przymusowe roboty do Niemiec, znacząco zmieniły jego życie. Przeżycia te były trudne, tym bardziej, że rodziny inteligenckie, w tym jego, narażone były na wielkie niebezpieczeństwo.

Wspomnienia rodzinne, zwłaszcza od Ostrowskich, pokazują, jak dramatycznie przebiegały te wydarzenia. Stefan Ostrowski, głowa rodziny, odmówił współpracy z Niemcami i za to razem z najbliższymi został zesłany na roboty. Kazali im spakować się w zaledwie godzinę. W podróży, w pociągu, spotkali rodzinę Chlebowskich, która szybko stała się dla nich wsparciem. Krystyna Ostrowska zawsze pamiętała o niezwykłej uprzejmości młodego Cezarego, z tak silnym imponującym charakterem, że postanowiła nadać swojemu synowi to samo imię, Cezary.

Po pewnym czasie w Niemczech, dzięki znajomości języka przez Stefana, rodziny Ostrowskich oraz Chlebowskich zyskały pomoc strażnika obozowego, co umożliwiło ich uwolnienie i powrót do Polski. Po ucieczce do Generalnego Gubernatorstwa, Cezary osiedlił się w leśnictwie Horbów, gdzie zdobył doświadczenie w pracy leśniczego. Jego działalność nie ograniczała się tylko do zwykłych obowiązków, bowiem przez piętnaście miesięcy, od sierpnia 1942 do listopada 1943, prowadził również niewielki sabotaż.

Po dotarciu do Sichowa w majątku radziwiłłowskim kontynuował pracę w lesie, a także podjął współpracę z Armia Krajową. Jego zaangażowanie w działalność wywiadowczą i redagowanie biuletynu były aktywnościami pełnymi odwagi i determinacji. Zaliczając ucieczkę do Stalowej Woli, wciąż kontynuował swoją edukację, uczęszczając do II klasy gimnazjum oraz uczestnicząc w życiu harcerskim, co umocniło jego pozycję jako lidera w młodzieżowej organizacji.

Po wojnie

Szóstego lutego 1945 roku, tuż za frontem, Cezary powrócił do Zagłębia, gdzie jego ojciec zaangażował się jako członek komisji ds. rewindykacji przemysłu węglowego. Kontynuował naukę w gimnazjum oraz ukończył kurs wodzów zuchowych, co zaowocowało stopniem ćwika i objęciem roli wodza zuchowego w 6 ZDH. W 1946 roku, po przejściu kursu instruktorskiego, zyskał tytuł Harcerza Orlego, a wkrótce po tym, Harcerza Rzeczypospolitej. Niestety, polityczne prześladowania dotknęły go w 1947 roku, gdy z powodów ideologicznych został usunięty z organizacji przez Stanisława Chladka, ówczesnego reformatora ZHP.

W czerwcu 1946 roku Cezary zdał maturę w Sławięcicach, a rok później przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1950 roku studiował na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym i Studium Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych. Niestety, rasowy socjalizm pchnął go do usunięcia z uczelni z przyczyn politycznych. W toku tych wydarzeń utracił także stypendium w Banku Handlowym.

Studia i doktorat

W 1969 roku Chlebowski zdobył magisterium z zakresu dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim. Natomiast w 1980 roku na Wydziale Historycznym tegoż uniwersytetu uzyskał stopień doktora za pracę „Monografia Organizacji Dywersyjnej AK poza wschodnimi granicami Polski w okresie wrzesień 1941 – marzec 1943”. Pracę tę promował prof. dr hab. Tadeusz Jędruszczak, a recenzentami byli uznani specjaliści, prof. dr hab. Aleksander Gieysztor i prof. dr hab. Andrzej Ajnenkiel. Zyskała ona szerokie uznanie, szczególnie po tym, jak Radio „Wolna Europa” ogłosiło ją jednym z bestsellerów 1983 roku, dodatkowo otrzymała prestiżową nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka. Praca została również wyróżniona przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, zdobywając tytuł „najlepszej książki w języku polskim żyjącego autora z najnowszej historii Polski, wydanej w latach 1981–1984”. Fundacja Fulbrighta w USA doceniła autora, przyznając mu nagrodę w postaci kilkumiesięcznego stażu w Stanach Zjednoczonych. Książka „Wachlarz”, która bazuje na tej pracy, została wydana w znacząco wysokim nakładzie przekraczającym sto tysięcy egzemplarzy, co zostało uznane za rekord w kategorii tego rodzaju publikacji historycznych, według prof. Gieysztora.

Praca

W okresie od 1950 do 1970 roku, Cezary Chlebowski wielokrotnie zmieniał miejsca pracy, co w dużej mierze wynikało z niechętnego podejścia władz PRL do jego osoby. W ciągu tych dwóch dekad zdążył przejść przez różne instytucje, a jego kariera zawodowa obfitowała w ciekawe, a czasem nawet kontrowersyjne przygody.

Jego dorobek zawodowy obejmuje m.in. następujące miejsca pracy:

• (1947–1950) Bank Handlowy, gdzie otrzymał stypendium studenckie,
• (1949–1951) Państwowa Szkoła Pracy Społecznej, gdzie pracował w liceum dla dorosłych, lecz został usunięty, ponieważ nauczał ekonomii według niepoprawnego podręcznika,
• (1951–1954) warszawska redakcja czasopisma „Sport” w Katowicach, z którą współpracował,
• (1951–1952) Rada Główna Zrzeszenia Sportowego „Ogniwo”, gdzie zajmował stanowisko inspektora nadzoru inwestycji,
• (1952) Wydział Propagandy GKKF, z którego został usunięty z powodu kontrowersyjnego incydentu, w trakcie którego Stanisław Marusarz przed oddaniem skoku w konkursie w czasie Mistrzostw Polski przeżegnał się znakiem krzyża,
• (1953–1954) Wydział Propagandy Zarządu Głównego Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, skąd również został usunięty; pierwsza w kraju wielka neonowa reklama na budynku BGK w Warszawie świeciła współpraca tekstem „PZU UBE………IEBIE I TWOJE MIENIE”, co nie przeszło bez echa,
• (1953–1954) redakcja „Wiadomości Ubezpieczeniowe”, gdzie pełnił funkcję sekretarza redakcji,
• (1954) Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Finansowych – tutaj został dyscyplinarnie zwolniony za przywłaszczenie książek z historii II RP,
• (1955) redakcja „Biuletynu Olimpijskiego” przy Polskim Komitecie Olimpijskim, z której został zwolniony pod pretekstem antysemityzmu,
• (1955–1956) Komitet Organizacyjny Wyścigu Pokoju,
• (1956) sekcja narciarska Klubu „Ogniwo”, gdzie jako prezes doprowadził do finalizacji budowy skoczni narciarskiej na skarpiemokotowskiej w Warszawie,
• (ok. 1957) ZG „Sparta”, gdzie był instruktorem sportów zimowych,
• (1956–1957) redakcja miesięczników sportowych ZG RSW „Prasa”, z której odszedł z powodu redukcji etatów,
• (1957) redakcja miesięcznika „Polska”, gdzie pełnił funkcję sekretarza redakcji „Polska – Wschód”,
• (1958) redakcja miesięcznika „Zima” przy Polskim Związku Narciarskim,
• (1959–1961) redakcja tygodnika „Sportowiec”,
• (1963–1964) redakcja francuskojęzycznego „Tygodnika Polskiego” („La Semaine Polonaise”),
• (1964–1965) redakcja „Expressu Wieczornego” i „Kulis”; tutaj również współpracował,
• (1964–1970) wieloletnia współpraca z redakcjami „PAX” („WTK”, „Wprost”, „Słowo Powszechne”), gdzie łącznie opublikował ponad 800 artykułów,
• (1967–1970) pełnił rolę starszego redaktora w Polskiej Agencji „Interpress”,
• (1971–1990) sekretarz redakcji miesięcznika „Widnokręgi”, który był organem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju,
• (1995–2007) publicysta w „Tygodniku Solidarność”. Warto dodać, że po rozwiązaniu Komitetu Pokoju przeszedł na wcześniejszą emeryturę w 1990 roku.

Jako dziennikarz, Chlebowski specjalizował się w tematyce sportowej, ze szczególnym uwzględnieniem narciarstwa oraz problematyki kombatanckiej. Był również stałym współpracownikiem programu TV „Rewizja Nadzwyczajna”, prowadzonego przez Dariusza Baliszewskiego. W latach 1965–2002 brał udział w ponad 1,5 tys. odczytów oraz spotkań autorskich, organizowanych zarówno w kraju, jak i za granicą, często ponosząc pełne koszty tych przedsięwzięć. Jego działalność obejmowała różne środowiska polonijne, z takich miejsc jak Londyn, Erywań, Brasław, Brześć, Grodno, Lida, Mińsk, Montreal, Toronto, Wilno, Dyneburg, Ryga, Berlin, Hamburg, Monachium, Berno, Genewa, Charków, Kijów, Lwów, Miednoje oraz kilka miast w USA, w tym Nowy Jork, San Francisco i Waszyngton.

W pierwszej połowie lat 90. uczestniczył w sesji plenarnej Polskiego Uniwersytetu Ludowego w Mińsku, która była poświęcona 50. rocznicy powstania Armii Krajowej oraz jej działalności na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej.

Relacje z władzami PRL

W kwietniu 1946 roku miało miejsce ważne wydarzenie, kiedy to Cezary Chlebowski wziął udział w spotkaniu w Szczecinie. W wydarzeniu tym przemawiał wicepremier Stanisław Mikołajczyk. Jednakże, po zorganizowaniu przemarszu drużyny harcerskiej przez Rybnik z okazji rocznicy konstytucji, Chlebowski został pobity oraz przesłuchany przez UB. W trakcie tego przesłuchania przymuszono go do podpisania zobowiązania do milczenia na temat tych zajść.

W kwietniu 1947 roku, Cezary ujawnił swoje przylgnięcie do organizacji niepodległościowej, deklarując, że był częścią struktury dowodzonej przez „Tymoszuka” w powiecie Biała Podlaska oraz do AK „Jędrusie” w powiecie sandomierskim. Jego sytuacja się pogorszyła w 1951 roku, kiedy to po raz drugi został aresztowany oraz brutalnie pobity w Urzędzie Bezpieczeństwa w Warszawie. Wówczas, zaproszenie do współpracy ze strony organów bezpieczeństwa skłoniło go do napisania listu do Stanisława Radkiewicza, członka Komisji Bezpieczeństwa KC PZPR, z prośbą o zwolnienie go z takowych obowiązków.

W relacjach Służby Bezpieczeństwa opisano, że Cezary został zwerbowany do współpracy w 1949 roku, jednak jego opór wobec tego pomysłu ubrany w pismo do Ministra BP o uwolnienie go z obowiązków dla SB, wykazuje jego determinację. Od 1964 do 1966 roku prowadzono przeciwko niemu postępowanie związane z zarzutami o przemyt kryształów. Działania Służby Bezpieczeństwa przeciwko Chlebowskiemu nasiliły się 3 grudnia 1969 roku, kiedy zarejestrowano go jako figuranta o kryptonimie „Cezar”. Rozpoczęto intensywne działania śledcze mające na celu zastraszenie i utrudnienie mu życia, w tym ma miejsce szeroka gama działań szpiegowskich oraz inwigilacyjnych.

Działania te, prowadzone przez różne departamenty MSW, obejmowały między innymi:

• wpłynięcie przez TW „Artura” na osoby z kontrwywiadu AK w Londynie, aby nie ujawniały informacji Chlebowskiemu,
• okresową obserwację operacyjną jego aktywności,
• podsłuch telefoniczny oraz kontrolę korespondencji,
• informację, że zbyt często podróżuje za granicę, co uniemożliwiało mu swobodne wyjazdy,
• wyciąganie konsekwencji wobec wpłacających składki na sztandar „Ponurego”,
• zwolnienie z harcerstwa osób związanych z nielegalnymi spotkaniami,
• udzielanie negatywnych sugestii na temat publikacji książki „Gdy las był domem” w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej,
• zakaz emisji słuchowiska radiowego „Cień Ponurego”,
• uniemożliwienie zapoznania się z dokumentami na temat „Ponurego”,
• zakaz publikacji książki „Gdy las był domem” w Wydawnictwie Łódzkim,
• wielokrotną odmowę wydania zezwolenia na posiadanie broni myśliwskiej,
• ograniczenie publikacji dotyczących Polonii na Łotwie w czasie okupacji,
• zajęcie 42 książek po jego powrocie z USA.

Prowadzona sprawa Cezarego Chlebowskiego była pod ciągłym nadzorem ze strony starszego inspektora Wydziału II Departamentu III MSW, pułkownika T. Krawczyka. Jego relacje z władzami PRL są przykładem skomplikowanej i dramatycznej historii, pełnej represji i inwigilacji.

Działalność

Ważniejsze poszukiwania

W grudniu 1966 roku miało miejsce ważne odkrycie w Warszawie, gdzie zidentyfikowano archiwum dowódcy Wachlarza. W tym okresie odbył się również wyjazd do Mińska, w wyniku którego odnaleziono białoruskich współpracowników Wachlarza z czasów II wojny światowej. Ich współpraca obejmowała kontakty z TPPR oraz Konsulatem PRL w Mińsku. Cezary Chlebowski przyczynił się do zorganizowania spotkań autorskich z Polonią białoruską oraz białoruskimi historykami.

W kolejnych latach, w wrześniu 1969 roku, odbył się ważny wyjazd do Londynu. To wydarzenie umożliwiło nawiązanie kontaktu z Tadeuszem Żenczykowskim oraz innymi działaczami, takimi jak Jan Nowak-Jeziorański, Józef Huczyński oraz Tadeusz Pełczyński. Spotkania autorskie z Polonią brytyjską miały miejsce w Konsulacie PRL, co pozwoliło na dzielenie się swoją twórczością oraz zbieranie cennych materiałów.

W sierpniu 1970 roku, Cezary Chlebowski ponownie odwiedził Londyn, kontynuując swoje kontakty z byłymi działaczami Armii Krajowej. Uczestniczył w spotkaniach autorskich organizowanych w Konsulacie oraz prowadził badania w Archiwum Polski Podziemnej. W tym czasie jego publikacje ukazywały się na łamach „Dziennika Polskiego”, podejmując tematykę Armii Krajowej, co przyczyniło się do współpracy z Polonią w ramach Studium Polski Podziemnej.

Inicjatywy

Cezary Chlebowski angażował się w różnorodne inicjatywy, w tym wspólną akcję mającą na celu ufundowanie repliki sztandaru oddziału „Ponurego”, którą przekazano organizacji ZHP w Starachowicach. Zainicjowano również nadanie Szkole nr 2 w Starachowicach imienia Partyzantów Oddziału „Ponurego” w latach 1969–1970.

W 1984 roku zrealizowana została kolejna inicjatywa, a mianowicie budowa pomnika mjr. Jana Piwnika „Ponurego” w Wąchocku. Jego działania obejmowały także współudział w sprowadzeniu prochów Jana Piwnika do Polski oraz w organizacji uroczystego pogrzebu w latach 1969–1988. W 1991 roku pomógł w utworzeniu cmentarza AK pod Surkontami na Wileńszczyźnie, co było jednym z jego znaczących czynów na rzecz upamiętnienia historii.

Członkostwo w organizacjach

Od początku swojej kariery społecznej, Chlebowski był członkiem wielu organizacji. Na przykład, w latach 1945–1950 był aktywnym członkiem ZHP. Następnie przez wiele lat przynależał do Związku Zawodowego Pracowników Bankowych (1949–1964) oraz Polskiego Związku Narciarskiego (1949–1964). W Warszawskim Klubie Narciarskim był członkiem przez wiele lat, aż do roku 2000.

W 1954 roku przystąpił do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, w którym zasiadał w Radzie Naczelnej (1980–1981). Jego działalność obejmowała również Związek Zawodowy Pracowników Książki, Prasy i Radia (1964–1978) oraz Związek Literatów Polskich (1968–1983). W ciągu swojego życia był również członkiem Polskiego Związku Łowieckiego (1968–1999), ZAiKS (1965–2013) i wielu innych organizacji, w tym SPP i PTTK.

Funkcje i stanowiska społeczne

Cezary Chlebowski pełnił szereg różnych ról w organizacjach. Był dwukrotnie prezesem Warszawskiego Klubu Narciarskiego (1951–1964) oraz kilkakrotnie wiceprezesem w latach 1951–1970. Jako członek Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Związku Narciarskiego (1952–1960) miał istotny wpływ na rozwój narciarstwa w Polsce.

W latach 1980–1995 był członkiem Społecznego Komitetu Uczczenia Pamięci Gen. Grota oraz jego żołnierzy. W latach 1990–1992 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Dodatkowo był członkiem Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (1994–1998). Warto również zauważyć jego zaangażowanie w budowę Muzeum Powstania Warszawskiego, w której był członkiem Rady Honorowej.

Twórczość

Cezary Chlebowski to uznany autor, który pozostawił po sobie znaczący dorobek literacki obejmujący 17 książek oraz 36 ich wznowień. Twórczość tego pisarza charakteryzuje się połączeniem wnikliwości historycznej z talentem narracyjnym. Wśród jego dzieł znajdują się takie tytuły jak Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie, Zagłada IV odcinka, Odłamki granatu, a także Gdy las był domem. Szczególną popularnością cieszyły się książki takie jak Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie, Wachlarz oraz autobiografia Bez pokory. Łączny nakład jego książek przekroczył 1 milion egzemplarzy.

Oprócz książek, dorobek Chlebowskiego obejmuje również:

• ponad 2 tysiące artykułów publicystycznych, opublikowanych w takich czasopismach jak: „Świat”, „Perspektywy”, „WTK”, „Widnokręgi”, „Kultura”, „Słowo Powszechne”, „Kierunki”, „Tygodnik Powszechny”, „Dziennik Polski”, „Mówią Wieki”, „Świat Młodych”, „Tydzień Polski” (Wielka Brytania), „Słowo” (Wielka Brytania), „Abendzeitung” (Niemcy), „Gwiazda Polarna” (USA),
• kilkanaście słuchowisk radiowych,
• komiksy i powieści publikowane w prasie w odcinkach,
• ponad 2 tysiące wykładów, odczytów oraz spotkań autorskich.

Książki

• Smak śniegu – opowieść narciarska dla młodzieży z ilustracjami Stanisława Kościelniaka, Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, Warszawa, 1962, nakład – 10 tys. egz.
• Nocne szlaki – beletryzowane relacje z kurierskiej służby przez Tatry 9 czołowych narciarzy polskich przed wojną: Heleny Marusarzówny, Stanisława Marusarza, Jana Kuli i innych, Nasza Księgarnia, Warszawa, 1964, nakład – 20 tys. egz.; wydanie – 1966, nakład – 20 tys. egz.; wydanie – 1974, nakład – 30 tys. egz.; wydanie – 1983, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8310088123)
• Gazda z Diabelnej – pełna przygód książka o repolonizacji Karkonoszy w 1945 roku, Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, Warszawa, wydanie – 1967, nakład – 20 tys. egz.; wydanie – 1969, nakład – 20 tys. egz.; wydanie – 1978, nakład – 20 tys. egz.; wydanie – 1986, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 83-10-08881-7)
• Zagłada IV Odcinka – dokumentalne odtworzenie działań dywersyjnych przez organizację AK Wachlarz na IV Odcinku w Mińsku na Białorusi, Instytut Wydawniczy „PAX”, Warszawa, wydanie – 1968, nakład – 10 tys. egz.; wydanie – 1980, nakład – 20 tys. egz. (ISBN 83-211-0146-1); wydanie – 1987, nakład – 20 tys. egz. (ISBN 83-211-0882-2)
• Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie – półdokumentalna relacja z działań zbrojnych w 1943 roku w Górach Świętokrzyskich, wydania z przedmową Bogdana Hillebrandta – 1968, Iskry, Warszawa, nakład – 10 tys. egz.; wydanie – 1969, nakład – 30 tys. egz.; wydanie (bardzo rozszerzone) – 1981, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 83-07-00200-1); wydanie (rozszerzone) – 1988, Epoka, Warszawa, nakład – 70 tys. egz. (ISBN 83-85021-07-8)
• Odłamki granatu – cztery zbeletryzowane relacje z czasów działań AK w Warszawie, wydanie – 1969, nakład 20 tys. egz.; wydanie – 1972, nakład 20 tys. egz.
• Gdy las był domem – relacje z walk w czasie wojny w czterech rejonach, 1972, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, nakład – 5 tys. egz.
• Trudne lato – książka młodzieżowa o dorastaniu, wydanie – 1979, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 83-203-1147-0); wydanie – 1991, Wydawnictwo Libra, Warszawa, nakład – 20 tys. egz. (ISBN 83-85005-52-8)
• Pokaż zęby – okupacyjne dzieje przedstawione na przykładzie autora, wydanie – 1981, Nasza Księgarnia, Warszawa, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8310078988)
• Cztery z tysiąca – wojenne zbeletryzowane relacje różnych form walki, wydanie – 1981, nakład – 30 tys. egz.; wydanie – 1983, nakład – 50 tys. egz. (ISBN 83-03-00275-9 oraz ISBN 978-83-03-00275-4)
• Wachlarz – monografia organizacji dywersyjnej Armii Krajowej, wydanie – 1983, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 83-211-0419-3); wydanie – 1985, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 83-211-0678-1)
• Reportaż z tamtych dni – zbiór relacji z walk podziemia AK, wydanie – 1986, nakład – 50 tys. egz. (ISBN 83-03-00654-1)
• Ostatnia droga Komendanta Ponurego – opracowanie z zespołem, Warszawa, 1990
• Bez pokory – autobiografia w 2 tomach, łącznie 918 stron i 101 zdjęć, Ars Print Production, Warszawa, 1997, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 83-87224-05-7 i ISBN 83-87224-06-5)
• W armii Państwa Podziemnego – relacje z całej okupowanej Polski, 2 tomy, 825 stron, AS KON, Warszawa, 2005, nakład – 15 tys. egz. (ISBN 83-7452-004-3 i ISBN 83-87545-41-4)
• Ponury – major Jan Piwnik 1912–1944 – bojowy życiorys jednego z najwaleczniejszych cichociemnych, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa, 2006, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 83-7399-180-8 oraz ISBN 978-83-7399-180-4)
• Saga o bohaterach – Wachlarz IX 1941 – III 1943 – zapisk bojowych działań dywersji AK, Oficyna Wydawnicza RYTM, 2008, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 978-83-7399-305-1)

Tłumaczenia książek na inne języki

• Tak chuti sneh – edycja słowacka książki Smak śniegu, przekład Rudolf Turňa, Wydawnictwo Sportowe SV ČSTV, Bratysława, 1964, nakład – 4 tys. egz.
• w: О человеке, который не кланялся пулям: повесть и рассказы польских писателей, zbiór powieści i opowiadań, tłumaczenie: Л. Кашкуревича, В. Кисилева (L. Kaškureviča i V. Kiseleva), „Детская литература” (Detskaâ literatura), Moskwa, 1968.

Przedruki odcinkowe w periodykach

• komiks na podstawie książki Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie w „Słowo Ludu”, Kielce, 1969, nakład 70 tys. egz.
• Smak śniegu w „Świat Młodych”, Warszawa, 1972, nakład 60 tys. egz.
• Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie – przedruk w 207 odcinkach, „Echo Dnia”, Kielce, 1983–1984, nakład 60 tys. egz.

Filmy

• Znicz olimpijski, 1969 – film wojenny w reżyserii Lecha Lorentowicza oparty na opowiadaniu “Nocne szlaki” (konsultacja)
• Steny pod jodłami, 1971 – dokumentalny reportaż historyczny w reżyserii Zygmunta Adamskiego (współpraca)
• Gazda z Diabelnej (6 odcinków), 1979 – serial TV o realiach życia po wojnie na Dolnym Śląsku, według scenariusza Chlebowskiego.

Nagrody i odznaczenia

Nagrody literackie

Cezary Chlebowski zyskał uznanie w środowisku literackim dzięki licznym nagrodom. Wśród jego osiągnięć można wymienić:

• pierwsza nagroda Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1966,
• druga nagroda Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, 1970,
• I nagroda SDP, 1969,
• II nagroda SDP, 1970,
• wyróżnienie w konkursie z okazji 25-lecia zakończenia II wojny światowej, 1970,
• Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka w dziedzinie historii najnowszej, za książkę „Wachlarz”, 1983 – autor postanowił przekazać tę nagrodę w wysokości 60 tysięcy złotych na działalność Środowiska „Ponury”-„Nurt”,
• Nagroda Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce Poświęconego Badaniom Najnowszej Historii Polski w Nowym Jorku, 1984,
• wyróżnienie Funduszu Literatury przy Ministrze Kultury i Sztuki, za książkę „Reportaż z tamtych dni”, 1987,
• Doroczna Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku, 1996.

Granty i stypendia

Jego praca twórcza była także wspierana przez różne instytucje:

• Grant Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku, 1975,
• Stypendium Fulbrighta w Nowym Jorku, 1988,
• Stypendium hr. Marion Dönhoff w Monachium, 1988,
• Stypendium Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie, 1990.

Odznaczenia

W trakcie swojej kariery Cezary Chlebowski otrzymał szereg zaszczytnych odznaczeń:

• Srebrny Krzyż Zasługi, numer D-30109, 22 lipca 1959,
• Medal Wojska, numer 15518, Londyn, 25 września 1969,
• Krzyż Armii Krajowej, Londyn, numer 6108, 10 października 1969,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, numer 652-81-1, 27 maja 1981,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej, uchwałą Rady Państwa nr 57/29/84 M z 22 lipca 1984,
• Krzyż Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” za działalność niepodległościową w latach 1945–1954, legitymacja AA-8/90 z 3 marca 1990,
• Krzyż Zasługi ZHP b. żołnierzy Szarych Szeregów AK, legitymacja 32/90 z 11 listopada 1990,
• Medal „Polska swemu Obrońcy”, 1992,
• Srebrny Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” z rozetą z mieczami, legitymacja nr 3612, 1 czerwca 1995,
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”, Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, nr 20501/218951/000034/BK, 1996,
• Krzyż Niezłomnych, numer 000232, 3 maja 1998,
• Medal „Pro Memoria”, 2005,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, numer 181-2006-10, 11 listopada 2006,
• Odznaka honorowa Zasłużony dla Kultury Polskiej, 2008.

Honorowe odznaki i tytuły

Cezary Chlebowski otrzymał wiele honorowych odznak i tytułów, m.in.:

• 1972 – Złota Odznaka Honorowa Związku Inwalidów Wojennych Polskich Sił Zbrojnych w RFN, Monachium,
• 1975 – Honorowa Odznaka II i V Batalionu Okręgu Nowogródzkiego AK,
• 1977 – Odznaka Honorowa III Wileńskiej Brygady Partyzanckiej AK „Szczerbca”,
• 1981 – Honorowa Odznaka Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ AK,
• 1981 – honorowe członkostwo Koła Przewodników Świętokrzyskich PTTK w Kielcach, legitymacja nr 2-14/81 z 23 kwietnia 1981 roku,
• 1982 – Honorowa odznaka Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła”,
• 1983 – Odznaka Honorowa Organizacji Wydzielonej „Wachlarz” Armii Krajowej, numer 65,
• 1983 – Złota honorowa odznaka jubileuszowa z okazji 60-lecia Warszawskiego Klubu Narciarskiego,
• 1984 – Honorowy Tytuł Żołnierza Wachlarza,
• 1986 – Honorowa Odznaka P.O.S. „Jerzyki”, legitymacja 385,
• 1990 – Honorowe Obywatelstwo gminy Końskie,
• 1991 – Złota Odznaka Fundacji Armii Krajowej (Polish Resistance Foundation),
• 1998 – Honorowa Odznaka Pamięci „Akcji Burza”,
• 2002 – Medal upamiętniający udział AK w obronie ludności Zamojszczyzny, przyznany przez Środowisko 9. Pułk Piechoty Legionów AK,
• 2009 – Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Pamięci „Ponury – Nurt”, legitymacja nr I,
• Odznaka Stowarzyszenia Kombatantów „Jędrusiów” Żołnierzy Armii Krajowej, Ich Rodzin i Sympatyków,
• Odznaka Żołnierzy Armii Krajowej b. Okręgu Radomsko-Kieleckiego, legitymacja nr 372.

Awanse wojskowe

W swojej karierze wojskowej Chlebowski przeszedł przez kilka awansów:

• szeregowy – 1944,
• kapral – 10 listopada 1990,
• podporucznik – 2 marca 2006,
• porucznik – 28 września 2007,
• kapitan – 11 kwietnia 2011.

Życie prywatne

Od 1947 roku aż do swojej śmierci, Cezary Chlebowski był mieszkańcem Warszawy. W 1951 roku wziął ślub z Anną Piskorską, jednak ich związek zakończył się rozwodem w 1966 roku. Cezary był ojcem dwóch dzieci, Weroniki Chlebowskiej-Dziadosz oraz Tomasza Chlebowskiego. Po zakończeniu pierwszego małżeństwa, zdecydował się na powtórny ożenek z Grażyną Ciszewską.

Jego życie zakończyło się 17 maja 2013 roku, a jego ostatnim miejscem spoczynku stał się Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie, gdzie został pochowany w sektorze D, rząd 1b, grób 35.

Upamiętnienie

W dniu 14 czerwca 2013 roku, w przeddzień uroczystości organizowanej w Wykusie, dokonano ważnego gestu upamiętniającego Cezarego Chlebowskiego oraz jego osiągnięcia. Przy kapliczce w tym miejscu umieszczono dedykowaną tabliczkę, mającą na celu uhonorowanie jego życia i pracy.

Następnie, 9 maja 2014 roku, w dniu pierwszej rocznicy jego odejścia, bliscy Chlebowskiego postanowili przekazać podczas specjalnej ceremonii jego całe archiwum do Archiwum Akt Nowych. Ta znacząca inicjatywa miała na celu zachowanie pamięci o jego działalności i twórczości, umożliwiając przyszłym pokoleniom lepsze zrozumienie jego wkładu w kulturę i historię.

W dniu 25 czerwca 2014 roku, na XL sesji Rady Miejskiej w Końskich, podjęto decyzję o nadaniu imienia Cezarego Chlebowskiego Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Końskie. Odsłonięcie nowej tablicy związanej z tym zaszczytnym mianem miało miejsce w ramach obchodów dni Koneckiego Września, a uroczystość odbyła się 30 sierpnia 2014 roku, będąc swego rodzaju hołdem dla jego dziedzictwa.

---

Oceń: Cezary Chlebowski

---