Arno Lustiger, urodzony 7 maja 1924 roku w Będzinie, zmarły 15 maja 2012 roku we Frankfurcie nad Menem, to postać o wyjątkowym znaczeniu w historii oraz literaturze. Był on niemieckim historykiem i pisarzem, pochodzącym z rodziny polskich Żydów, a jego życie naznaczone zostało tragizmami związanymi z II wojną światową, gdzie doświadczył brutalnej rzeczywistości obozów koncentracyjnych.
Jako jeden z najbardziej znanych świadków i ekspertów w dziedzinie Zagłady, Lustiger odegrał kluczową rolę w dokumentowaniu i badaniu losów Żydów podczas tego brutalnego okresu. Jego prace nie tylko rzuciły światło na okrucieństwa, które dotknęły Żydów, ale także na ich niezłomność i opór. Był aktywnym działaczem w organizacjach żydowskich w Niemczech, angażując się w życie społeczne oraz walkę o pamięć o Holokauście.
W swojej twórczości, Lustiger skoncentrował się nie tylko na historii, ale także na szczególnym udziale Żydów w ruchu oporu w kontekście hiszpańskiej wojny domowej i II wojny światowej. Jego cenione publikacje stanowią nieoceniony wkład w wiedzę o tym, jak społeczności żydowskie walczyły z represjami i niesprawiedliwością, dostarczając cennych informacji oraz perspektyw, które są istotne dla zrozumienia współczesnych dyskusji na temat pamięci i edukacji o Holokauście.
Życiorys
Dzieciństwo Arno Lustigera miało miejsce w Będzinie, gdzie do 1939 roku uczęszczał do szkoły żydowskiej, znanej jako gimnazjum im. Furstenbergów. W okresie tym brał aktywny udział w wielu młodzieżowych organizacjach żydowskich. Jego ojciec, Dawid Lustiger, był właścicielem zakładu produkującego urządzenia piekarnicze oraz pełnił funkcję radnego w mieście Będzin. Niestety, firma ta została w całości skonfiskowana przez Niemców we wrześniu 1939 roku, jednak Dawid nadal tam pracował. W maju 1942 roku, gdy dla Żydów z Będzina utworzono getto, rodzina Lustigerów zmuszona była do ukrywania się w piwnicy.
Po likwidacji getta w sierpniu 1943 roku oraz wywózkach Żydów do Auschwitz-Birkenau, Arno oraz jego rodzina zdecydowali się dobrowolnie zgłosić do przymusowej pracy w Małobądzu. Następnie zostali skierowani do obozu przymusowej pracy w Górze Św. Anny (Annaberg). Wkrótce potem Arno został deportowany do obozu Ottmuth (Otmęt), a później trafił do Blachowni Śląskiej (Blechhammer) w Sławięcicach, który był podobozem Auschwitz. Tam wytatuowano mu numer 5592. Zaledwie dwa tygodnie przed jego przybyciem do obozu Blechhammer, jego ojciec został przetransportowany do Auschwitz-Birkenau, gdzie zginął.
Od 21 stycznia 1945 roku Arno brał udział w zimowym tzw. marszu śmierci, w ekstremalnie niskich temperaturach sięgających –20 stopni Celsjusza, w kierunku obozu koncentracyjnego Gross-Rosen znajdującego się na Dolnym Śląsku. W wyniku tego tragicznego marszu zginęła połowa więźniów spośród około czterech tysięcy. Po dotarciu do Gross-Rosen, został wywieziony do kolejnego obozu, tym razem w Buchenwaldzie, a stamtąd do jego filii – Langenstein-Zwieberge, koło Halberstadt, w górach Harz.
W połowie kwietnia 1945 roku, podczas ewakuacji obozu, Arno zdołał uciec w czasie drugiego marszu śmierci, gdyż wojska amerykańskie zbliżały się. Niestety, wpadł w ręce Volkssturmu, lecz ponownie się wymknął. Półżywy, został uratowany przez amerykańskich żołnierzy. Jako ochotnik, pracował jako tłumacz w armii amerykańskiej w Hettstedt. Po wojnie na terenie Niemiec oraz Dolnego Śląska rozpoczął poszukiwania swojej rodziny.
W filii Groß-Rosen w Ludwikowicach Kłodzkich odnalazł swoją matkę oraz trzy siostry, z którymi następnie przedostawał się do Niemiec Zachodnich. Chociaż chciał emigrować do Stanów Zjednoczonych, plany te pokrzyżowały choroby jego sióstr. W 1948 roku osiedli na stałe w Niemczech, w Frankfurcie nad Menem. Później dwie z sióstr, Mania i Erna, podjęły decyzję o emigracji do USA. W 1950 roku Arno założył w Niemczech własną firmę odzieżową pod nazwą „Arno Lustiger & Co.”.
Poza działalnością gospodarczą, w latach 80. XX wieku, Arno całkowicie oddał się badaniom nad żydowskim antyfaszystowskim ruchem oporu w Europie. W 1984 roku przeszedł zawał serca, co jednak nie powstrzymało go przed kontynuowaniem swojej misji.
Działalność
Arno Lustiger to postać, która odegrała kluczową rolę w opracowywaniu i publikowaniu prac dotyczących historii niemiecko-żydowskiej oraz problematyki związanej z II wojną światową. Jest autorem wielu artykułów i książek, w których porusza tematykę wojny domowej w Hiszpanii, żydowskiego ruchu oporu oraz prześladowań Żydów przez Stalina. Jego prace zostały przetłumaczone na kilka języków, co potwierdza ich międzynarodowe znaczenie.
Wśród jego ważniejszych realizacji znajdują się opracowania, takie jak niemieckie wydanie Czarnej księgi Wasilija Grossmana i Ilii Erenburga. Lustiger przedstawia w swoich pracach szeroką panoramę historii rosyjskich Żydów oraz polityki, która była wobec nich stosowana od początków XIX wieku aż do czasów pierestrojki. W jego książkach czytelnicy mogą znaleźć szczegółowy opis tragicznych wyborów Żydów pomiędzy Hitlerem a Stalinem.
W 2004 roku opublikował swoją autobiografię, a także jest bohaterem książki Basila Kerskiego i Joanny Vincenzy pt. Świadek i historyk. Rozmowy z Arno Lustigerem. Jego wyjątkowe doświadczenie i wiedza uczyniły go inspirującą postacią w badaniach nad historią Żydów w XX wieku.
W latach 2004–2006 pełnił funkcję profesora we Fritz-Bauer-Instytut we Frankfurcie. W 2007 roku został uhonorowany tytułem profesora Hesji. Lustiger to także współzałożyciel Organizacji Syjonistycznej oraz gminy żydowskiej we Frankfurcie nad Menem, gdzie przez wiele lat był przewodniczącym. Jego wkład w tę społeczność był niezaprzeczalny, a dodatkowo był członkiem zarządu Fundacji Budge.
W 2003 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Poczdamie. Arno Lustiger zdobył wiele nagród i wyróżnień, które potwierdzają jego znaczenie jako badacza historii oraz działacza społecznego.
Rodzina
Arno Lustiger miał ważną rodzinę, która odegrała istotną rolę w jego życiu osobistym i zawodowym. Jego matka, Gitla, była córką zamożnego przedsiębiorcy Józefa Wellnera, co sugeruje wpływowe pochodzenie rodziny.
Ojciec, Dawid, tragicznie zginął w KL Auschwitz, co wprowadziło poważny cień w historię rodziny Lustigerów. Wśród rodzeństwa Arno znajdowały się: Hela oraz Mania, a także bliźnięta – Erna (po mężu Lorie) oraz Samuel, który również stracił życie w Auschwitz.
W 1957 roku Arno poślubił Dorę Jeger, byłą oficer ds. kultury w izraelskim lotnictwie. Para zawarła związek małżeński w październiku w Tel-Awiwie, w Izraelu.
Para miała dwie córki, które przyszły na świat we Frankfurcie nad Menem w latach sześćdziesiątych XX wieku:
- Gila, urodzona 27 kwietnia 1963 roku, to literaturoznawca, dziennikarka oraz redaktorka. Od 1987 roku mieszka w Paryżu, będąc żoną znanego pisarza francusko-izraelskiego, Emmanuela Mosesa. Jest matką Jonasa,
- Rina, która ukończyła Akademię Sztuk Pięknych, jest utalentowaną malarką, mieszka w Tel Awiwie.
Warto również wspomnieć o kuzynie Arno, Jean-Marie Lustigerze, który urodził się 17 września 1926 roku i zmarł 5 sierpnia 2007 roku. Był kardynałem oraz arcybiskupem Paryża, łączącym rodzinę poprzez wspólnego dziadka, piekarza z Będzina.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Michael Szwarc | Sławomir Bugajski | Helena Rzadkowska | Bartłomiej Szyndler | Zofia Skorupska | Paweł Majerski | Leon StarkiewiczOceń: Arno Lustiger