Synagoga Mizrachi w Będzinie, znana również pod hebrajską nazwą oznaczającą „Wschodni”, jest historii chocą i ważnym obiektem kulturowym, który został zbudowany w XIX wieku.
Znajduje się ona w podziemiach kamienicy przy ulicy Potockiego 3. Jest to publiczny dom modlitwy, który przez lata służył społeczności lokalnej jako miejsce modlitwy i spotkań.
Co ciekawe, jej dekoracja malarska została wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego, co podkreśla wartość artystyczną i historyczną tego miejsca. To ważny element regionalnego dziedzictwa kulturowego, który zasługuje na uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Historia
Synagoga, która ma swoją historię sięgającą końca XIX wieku, powstała dzięki staraniom oraz funduszom zamożnego kupca Jakuba Chila Winera. To właśnie ona jako jedyna w Będzinie przetrwała II wojnę światową bez jakichkolwiek szkód. Po wojnie główna sala modlitewna została podzielona na dwa mniejsze pomieszczenia za pomocą ścianki, w których urządzono skład węgla oraz rupieciarnię.
W ciągu wielu lat jakoś zaniedbana, synagoga stała się miejscem zapomnianym, a jej dokładne położenie nie było znane. W 2003 roku podczas spotkania Adama Szydłowskiego, będącego prezesem Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej, z Menachemem Liwerem oraz jego rodziną, dowiedziano się, że synagoga znajduje się przy ulicy Potockiego 3. Dowodem na jej istnienie była mezuzah umieszczona na framudze drzwi.
W 2004 roku, Szlomo Gołdowski przypomniał sobie, jak w dzieciństwie bawił się na podwórku kamienicy Winera, a jego ojciec modlił się w jej wnętrzu za tymi drzwiami. Pomimo prób otwarcia drzwi, nie udało im się tego uczynić, ze względu na nieobecność właścicielki obiektu. Dopiero 6 lipca 2004 r. Adamowi Szydłowskiemu oraz innym członkom Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej udało się tam wejść.
Natychmiast po wejściu przystąpiono do porządkowania: usunięto węgiel, zburzono ściankę oddzielającą salę modlitewną, zabezpieczono malowidła oraz usunięto grubą warstwę ziemi, w której natrafiono na fragmenty kafli kominka. Na wschodniej ścianie dostrzegli także zamurowaną wnękę, gdzie znajdował się drewniany Aron ha-kodesz.
W głównej sali modlitewnej pozostają malowidła oraz freski autorstwa Altka Winera, które przedstawiają m.in. grób Absaloma, uliczkę Jaffe, grób Racheli oraz motywy roślinne. W medalionach można dostrzec: menora, chanukija, balsaminkę oraz świecę hawdalową.
Wewnętrzny strop, podzielony na trzy kolebki, ukazuje po cztery przedstawienia Dwanaastu Plemion Izraela. W centralnej części znajduję się gwiazda Dawida. To wyjątkowe miejsce jest jedną z zaledwie siedmiu synagog w Polsce, które zachowały pełny cykl przedstawień znaków zodiaku, a jego polichromie są zgodne z ideą syjonizmu. Na ścianach umieszczono napisy w jidysz, które prawdopodobnie wykonało dwóch nieznanych artystów.
W 2006 roku, dzięki wsparciu miejskich władz, odnowiono bramę wejściową. Niestety, w 2007 roku, synagoga została zamknięta, ponieważ z sufitu zaczęła odpadać polichromia. 12 sierpnia 2008 roku, dekoracja malarska w sali męskiej została wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego (nr rej. B 129/08).
Po pięcioletnim remoncie konserwatorskim, który kosztował przeszło 120 tys. zł, synagoga otworzyła swoje podwoje na początku 2012 roku. Prowadzono prace mające na celu odrestaurowanie polichromii oraz ochronę budynku przed wilgocią.
Przypisy
- MIZRAHI SYNAGOGUE IN BĘDZIN was re-opened after five years of renovation works. http://www.jewish-guide.pl/
- Otwarcie Domu Modlitwy Cukermanów w Będzinie – gazeta.pl
- Gminna Ewidencja Zabytków Będzina. Zabytki rejestrowe [online], s. 2.
- a b Centrum Kultury Żydowskiej. bedzin.pl.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Górki Małobądzkie | Potok Zagórski (dopływ Czarnej Przemszy) | Syberka | Bulwar Czarnej Przemszy (Będzin)Oceń: Synagoga Mizrachi w Będzinie