Potok Zagórski (dopływ Czarnej Przemszy)

---

Położenie i przebieg

Potok Zagórski, znany z naturalnych źródeł, ma swoje źródła w Sosnowcu, w malowniczym, zalesionym wzniesieniu zagórskim. Jego początek znajduje się w okolicach ulicy ks. Jerzego Popiełuszki, w dzielnicy Zagórze. Stąd potok kieruje się ku zachodowi, przepływając pod drogą krajową nr 94.

Po przekroczeniu tej drogi, potok płynie przez regularnie uregulowane koryto, przechodząc przez obszary, które kiedyś były bagniste, w dzielnicy Środula (Dolna Środula). W tej okolicy potok toruje sobie drogę pomiędzy hipermarketami a magazynami, aż do Będzina.

Na końcowym odcinku swój bieg kontynuuje zakrytym korytem, przechodząc pod torowiskiem linii kolejowej nr 1. To właśnie tutaj, na terenach Elektrociepłowni Będzin, następuje jego ujście do rzeki Czarna Przemsza.

Potok Zagórski oprócz wód źródłowych transportuje również wody opadowe oraz roztopowe. Ich źródła obejmują odwodnienie ulicy Jana Długosza, teren przylegający do centrum handlowego Auchan Polska Sp. z o.o., a także dzielnicę Józefów oraz osiedla Środula Płn. (ulice Wapienna, Aleksandra Wieczorka i Franciszka Jarosza, jak również rejon ulicy Jana Szreniawskiego).

Historia

Historia potoku Zagórskiego sięga czasów średniowiecza, kiedy to wykorzystywano jego wody w lokalnym browarze, który produkował piwo. Potok pełnił ważną rolę dla społeczności lokalnej aż do momentu, gdy rozpoczęto eksploatację złóż węgla w regionie, co wpłynęło na jego znaczenie i wykorzystywanie.

W okolicach źródeł potoku znajdował się również Gródek Rycerski, który miał fosę wypełnianą wodami z tego cieku wodnego. W latach 1981-1986, aby zapobiec zalewaniu okolicznych wyrobisk górniczych, przeprowadzono regulację koryta potoku, co miało na celu ochronę przed skutkami podtopień.

Niemniej jednak, w latach 90. XX wieku, ekolodzy zauważyli, że powstanie hipermarketów na terenie Środuli mogło negatywnie wpłynąć na ekosystem potoku. To ograniczenie jego naturalnego środowiska mogło prowadzić do dalszych problemów ekologicznych.

Ochrona przyrody

Na obszarze doliny Potoku Zagórskiego można spotkać wspaniałe łąki oraz zadrzewienia, które są domem dla różnorodnych roślinności, w tym maliny właściwej, pałki szerokolistnej oraz wiązówki błotnej. Te tereny stanowią lęgowiska dla wielu ptaków, takich jak białorzytka, kuropatwa, pokląskwa, skowronek, gąsiorek, pliszka żółta oraz dymówka. Szczególnie istotnym gatunkiem w tym ekosystemie jest czajka, która jest objęta ścisłą ochroną.

Dodatkowo, na łąkach zagórskich można spotkać kosaciec syberyjski, a w rejonach źródłowych Potoku, zwanych Dębnikiem, występuje krwiściąg lekarski. Obszar ten jest również ważnym siedliskiem dla modraszki telejusa i modraszki nausitousa, które są chronione zgodnie z przepisami prawa europejskiego.

Siedliska czajki

Wobec występowania tak cennych i rzadkich gatunków, w szczególności czajki, która znalazła się na czerwonej liście, lokale stowarzyszenia, takie jak Zagórskie Towarzystwo Regionalne Pakosznica oraz Przyroda dla Sosnowca, podjęły działania w celu utworzenia chronionego użytku ekologicznego w obrębie potoku i przyległych łąk. Pierwsze inicjatywy związane z planowaniem ochrony tych terenów zaczęły się w 2003 roku, będąc efektem uchwały rady miejskiej dotyczącej zagospodarowania terenów Środula-Północ. Następne projekty, które pojawiły się w 2010 roku, zakładały ochronę potoku oraz jednoczesną ochronę okalających go łąk i doliny, kwalifikując te tereny jako Powierzchnie Przyrodniczo Cenne w Sosnowcu.

W 2012 roku, na skutek braku dalszych działań w tej kwestii, stowarzyszenie Pakosznica zaczęło nawoływać do objęcia ochroną doliny potoku, łąk, kamieniołomu oraz pozostałości Gródka Rycerskiego, proponując utworzenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. W wyniku nieodpowiedniej reakcji ze strony władz miasta, stowarzyszenie podjęło samodzielne działania na rzecz ochrony terenu. Co więcej, czyszczenie koryta potoku zostało przeprowadzone z inicjatywy obywatelskiej w ramach budżetu obywatelskiego. W 2020 roku ponownie zgłoszono wniosek do Rady Miasta o ustanowienie ochrony terenów potoku, jednak został on odrzucony.

---

Oceń: Potok Zagórski (dopływ Czarnej Przemszy)

---