Kościół św. Doroty w Będzinie

Kościoły

Kościół św. Doroty, zlokalizowany w Będzinie-Grodźcu, jest przykładam architektury z XVII wieku, który pełni istotną rolę w regionalnym dziedzictwie kulturowym. Znajduje się na malowniczej Górze św. Doroty, skąd rozciąga się urokliwy widok na okolicę. Obiekt ten został zaliczony do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego, co podkreśla jego znaczenie oraz wartość historyczną.

Ten wyjątkowy kościół pełni rolę kościoła filialnego parafii św. Katarzyny w Będzinie-Grodźcu, co sprawia, że jest ważnym miejscem nie tylko dla wiernych, ale również dla osób interesujących się lokalną historią i architekturą.

Historia

W 1635 roku na wzgórzu Przemienienia Pańskiego powstał kościół św. Doroty, który został wzniesiony dzięki staraniom ks. Wojciecha Lipnickiego. Fundusze na budowę pochodziły od jego krewnej, Doroty Kąckiej, ksieni klasztoru sióstr Norbertanek w Krakowie. W tym okresie parafia doświadczyła zniszczenia w wyniku pożaru, co przyczyniło się do wzrostu potrzeby budowy nowej świątyni. Dwa lata później, 10 października 1638 roku, kościół został konsekrowany przez sufragana krakowskiego, Tomasza Oborskiego.

Przez następne lata, od 1638 do 1730 roku, świątynia pełniła funkcję kościoła parafialnego. Później, od tego momentu, zyskała osobnego kapelana, podległego proboszczowi Grodzieckiemu.

Wspólnota kościelna miała wielu prebendarzy, w tym:

  • ks. Marcina Jaworskiego (1622-1655),
  • ks. Krzysztofa Zabiegałowskiego (1676),
  • ks. Błażeja Jaguszowicza (1687-1688),
  • ks. Macieja Nowakowskiego (1702-1709),
  • ks. Jana Uniszewskiego (1724-1737; w 1735 roku wybudował ołtarz św. Doroty),
  • ks. Wojciecha Adamieckiego (1736),
  • ks. Michała Kordaszewskiego (1740),
  • ks. Józefa Czerwińskiego (1784),
  • ks. Józefa Grabczyńskiego (1812).

Wzgórze zaczęło być znane w 1865 roku, po doniesieniu kronik parafialnych o niezwykłym wydarzeniu. Marcin Kotuła, robotnik z Kamienia koło Piekar, miał we śnie ujrzeć Matkę Boską Piekarską, która zapewniła go: „Serce moje jest zawsze pełne miłości dla nieszczęśliwych mieszkańców ziemi śląskiej”. Następnie, dając nadzieję na ozdrowienie swojego chorego syna, Matka Boża dodała: „wstań, dziecię twe powróci do zdrowia”.

Wdzięczny za uzdrowienie, Marcin postanowił przynieść na wzgórze obraz Matki Bożej z pierścieniem na palcu, jednak w trakcie przekraczania granicy pruskiej został aresztowany i osadzony w więzieniu w Olkuszu. Po zwolnieniu, obraz, który pozostał podczas aresztowania, został uroczyście przeniesiony do kościoła św. Doroty, zgodnie z życzeniem Matki Bożej, 6 sierpnia 1865 roku, w dniu uroczystości Przemienienia Pańskiego. Niestety, obraz został skradziony w 1968 roku, a zaledwie trzy lata później, w 1971 roku, stworzono jego kopię, która jest obecnie umieszczona w świątyni.

Kościół św. Doroty, przez wieki, przeszedł przez wiele trudnych chwil. Zniszczenia spowodowane wojną oraz pruskie działania doprowadziły do dewastacji grobowców, a zrabowane wyposażenie, w tym organy, zostały wywiezione. W końcu zatargi losu sprawiły, że świątynia zamieniła się w stajnię. Z czasem kościół popadł w ruiny, aż w 1946 roku podjęto decyzję o jego odbudowie. Poświęcenia odbudowanej świątyni dokonał ks. biskup Teodor Kubina 10 sierpnia 1947 roku. W latach osiemdziesiątych XX wieku kościół przeszedł proces ankrowania, a w 1985 roku ufundowano obrazy przedstawiające sceny z życia św. Doroty. Obecnie podziemia tego miejsca są zalane żelbetonem.

Architektura

Świątynia, o której mowa, zapewnia imponującą strukturę, wykonaną w technice murowanej. W jej budowie zastosowano także kamień, co nadaje jej wyjątkowy charakter. Warto zwrócić uwagę na różnorodność materiałów: cegłę, kamień oraz zaprawę wapienną, które współtworzą jej mocną konstrukcję.

Mury budowli mają solidną grubość, w zakresie od 1 do 1,25 m, co świadczy o jej trwałości i odporności na czynniki zewnętrzne. Fundamenty usytuowane są z kamienia łamanego, co dodatkowo wzmacnia stabilność całej struktury. Powierzchnia świątyni wynosi 180 m², a jej wieża osiąga wysokość 20 m, co czyni ją zauważalnym elementem krajobrazu.

Ogrodzenie kościoła, również z kamienia łamanego, dopełnia całości, podkreślając uroku tej historycznej budowli.

Dostęp

Kościół św. Doroty w Będzinie jest miejscem, które zachęca do odwiedzin, oferując regularne okazje do uczestnictwa w mszach. Otwarte jest w szczególnych dniach, co umożliwia wiernym uczestnictwo w nabożeństwie oraz celebracji ważnych uroczystości.

  • uroczystość patronki św. Doroty przypada 6 lutego, a msza rozpoczyna się o godzinie 15:00,
  • uroczystość Przemienienia Pańskiego na ogół odbywa się 6 sierpnia, jednak odpust bywa przenoszony na najbliższą niedzielę,
  • msza święta odbywa się również 6. dnia każdego miesiąca o godzinie 15:00, a wyjątkowo również w takie dni jak 14 lutego czy 11 listopada.

Przypisy

  1. Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków województwa śląskiego w okresie od 1.01.1999 r. do 11.05.2021 r. wkz.katowice.pl [dostęp 14.05.2021 r.]

Oceń: Kościół św. Doroty w Będzinie

★★★★★
Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:16