Mury miejskie w Będzinie stanowią ważny element historii i kultury tego regionu. To niezwykle fascynujące struktury, które przyciągają zarówno turystów, jak i lokalnych mieszkańców. Ich budowa sięga czasów średniowiecznych, kiedy to miały na celu ochronę miasta przed atakami wrogów.
W kolejnych wiekach, mury były świadkiem wielu przełomowych wydarzeń, które miały wpływ na rozwój Będzina. Stanowią one nie tylko element architektoniczny, ale także symbol kulturowej spuścizny miasta.
Historia murów miejskich
Mury miejskie w Będzinie zostały zlecone do budowy przez króla Kazimierza Wielkiego, co znajduje potwierdzenie w zapisach Janka z Czarnkowa zawartych w „Kronice Polskiej 1333-1384”. Również Jan Długosz wspominał o tej inwestycji.
Nowe mury powstały na miejscu wcześniejszych umocnień drewnianych, a proces budowy miał miejsce w latach 60. XIV wieku. Były one połączone z istniejącymi wcześniej murami obwodowymi zamku królewskiego. Dodatkowo, wzniesiono dwie bramy: Sławkowską (Krakowską) oraz Bytomską (Wrocławską), które stanowiły ważne punkty dostępu do miasta.
W roku 1655 część murów uległa zniszczeniu. Już w 1823 roku pozostała jedynie część południowo-wschodnia i wschodnia, co świadczy o ich degradacji na przestrzeni lat. Jednakże w latach 1952-1956 podjęto działania zmierzające do niewielkiej rekonstrukcji, w ramach której odnowiono jedną z baszt.
W 2011 roku przeprowadzono odbudowę murów w rejonie ulic Modrzejowskiej i Zawale, przy zachowaniu ich średniowiecznego przebiegu. Do budowy użyto kamienia o właściwościach najbardziej zbliżonych do materiałów wykorzystanych niegdyś. Całkowita długość nowo odbudowanych murów wynosi ponad 170 metrów, ich grubość sięga do 1,20 m, natomiast wysokość z krenelażem osiąga aż 7 m w najwyższym punkcie, tuż przy górnej baszcie.
Dane techniczne
Powierzchnia obszaru miejskiego, który był otoczony solidnymi murami, wynosiła około 7 hektarów. Całkowita długość obwarowań sięgała około 1000 metrów. Wewnątrz murów średnica miasta wynosiła 350 na 250 metrów.
Fundamenty murów zostały zbudowane z łamanego kamienia, spajane wysokiej jakości zaprawą wapienną. Grubość murów wynosiła od 1,80 do 1,90 metra, a ich obecna wysokość osiąga około 8,5 metra. Elementy krenelażu zachowały się jedynie w formie szczątkowej, a niektóre fragmenty zostały częściowo zrekonstruowane. Grubość tego elementu wynosi 60 cm, podczas gdy wysokość blanków osiąga około 2,40 metra, a prześwity między nimi wynoszą 65-70 cm.
Baszty wznoszone przy murach miały prostokątny kształt i odpowiadały wysokości samych murów, były również otwarte w stronę miasta. Odległość pomiędzy poszczególnymi basztami wynosiła około 60 metrów. Jedna z dobrze zachowanych baszt ma wymiary 7,35 m (czoło) x 5,30 m x 5,50 m, natomiast druga z nich mierzy 7,95 m (czoło) x 5,00 m x 5,15 m.
Na historycznych planach udało się zidentyfikować ślad uliczki podmurnej, a chodnik dla obrońców miał szerokość wynoszącą do 1,3 metra. Niestety, zabrakło dokładnych informacji na temat liczby baszt, które niegdyś otaczały mury, ponieważ nie przeprowadzono odpowiednich badań archeologicznych. Warto odnotować, że bramy obronne nie zachowały się do naszych czasów, chociaż w 1823 roku istniała jeszcze jedna z nich, znana jako brama Sławkowska.
Stan zachowania
Do dnia dzisiejszego przetrwał jedynie niewielki fragment, zawierający dwie częściowo odbudowane baszty o prostokątnym kształcie. Mury te wyznaczały owalny zarys miasta, którego średniowieczny układ urbanistyczny pozostaje czytelny do chwili obecnej.
Najobszerniejszy opis dotyczący stanu zachowania murów można znaleźć w studium historyczno-urbanistycznym tego miasta, autorstwa Zbigniewa Perzanowskiego.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- I etap: „Remont i oświetlenie murów miejskich w rejonie ulic Modrzejowskiej i Zawale". dziedzictwokulturowe-bedzin.pl. [dostęp w 2013].
- Mury miejskie odbudowane!. bedzin.pl.
Pozostałe obiekty w kategorii "Zabytki":
Pałac Mieroszewskich | Zamek w Będzinie | Pałac CiechanowskichOceń: Mury miejskie w Będzinie